Selo Saborsko se nalazi u blizini Plitvica. Početkom 1991. godine imalo je 300 domaćinstava u kojima je živelo između 600 i 850 ljudi.
Počevši od 2.4.1991. godine pripadnici SJB Ogulin su postavili straže u Saborskom. Oko 30 policajaca, naoružanih automatskim puškama i pištoljima obavljalo je redovne policijske poslove i dežuralo na kontrolnim punktovima u slučaju da dođe do napada na Saborsko. Od aprila do avgusta 1991. godine, oklopnim vozilima JNA je bilo dozvoljeno da prolaze kroz barikade i da patroliraju po putu između Plitvica i Ličke Jasenice koji prolazi kroz Saborsko. Tokom leta meštani Saborskog organizovali su i noćne straže.
Od juna do avgusta 1991. godine na Saborsko je otvarana vatra iz artiljerijskog oružja. Uglavnom su gađane jedna od crkava i škola, a vatra je otvarana iz Ličke Jasenice i sa brda Pištenik. Dana 5.8.1991. godine počelo je granatiranje iz minobacača koje se nastavilo nekoliko narednih dana.
Zbog čestih napada na selo i granatiranja, 25.9.1991. godine, iz Zagreba je poslata jedinica od između 100 i 200 ljudi iz rezervnog sastava MUP-a Hrvatske radi podrške odbrani Saborskog. Ova jedinica je bila stacionirana u Saborskom i okolini sve do njegovog pada 12.11.1991. godine.
Saborsko su tokom prepodneva 12.11.1991. godine napali Taktička grupa 2, pod komandom pukovnika Čedomira Bulata, i 5. partizanska brigada, obe u sastavu 13. korpusa JNA. U napadu su učestvovale i jedna jedinica SDB iz Plaškog, brigada TO iz Plaškog i jedinice Milicije Krajine.
Posle napada, mnoge kuće u Saborskom su zapaljene i izgorele. Ubijeno je sedam muškaraca: Milan Bićanić, Nikola Bićanić, Petar Bićanić, Jure Štrk, Ivan Vuković, Jure Vuković i njegov polubrat koji se takođe zvao Jure Vuković.
Dok su meštani pod pretnjom i prisilnom bežali iz sela vojnici su pucali na njih. Tako je ubijena i Jeka Vuković. Ostali meštani su pobegli prema Boriku i posle tri dana, 15.11.1991. godine, stigli su u kasarnu HVO u Lipicama, istočno od Saborskog. Drugi, veći deo meštana je posle napada pobegao u Karlovac, Zagreb i Ogulin.
Milan Bićanić, Nikola Bićanić, Petar Bićanić, Ivan Vuković, Juraj Štrk, Jure Vuković, Jure Vuković Zinkov
Hrvati iz sela Saborsko. Ubili su ih srpski vojnici tokom napada na selo, 12.11.1991. godine. Njihovi posmrtni ostaci su ekshumirani iz masovne grobnice u Popovom Šancu 30.10.1995. godine i identifikovani 14.11.1995. godine klasičnom metodom, posle čega su prebačeni na groblje u Saborskom.
Ana Bićanić
Hrvatica iz sela Saborsko kod Plitvica. Tokom napada na selo 12.11.1991. godine, krila se sa mužem Milanom Bićanićem i još dvadesetak meštana u podrumu kuće Petra Bićanića. Oko dva ili tri sata popodne njen muž je čuo srpske vojnike kako traže šibicu i tada su, da bi sprečili paljenje kuće u kojoj su se krili, odlučili da se predaju. Kada su izašli napolje odvojili su muškarce od žena. Videla je kako je jedan vojnik ošamario njenog muža i Juraja Štrka. Ubrzo su muškarci odvedeni iza kuće Ivana Bićanića, gde su ubijeni rafalnom paljbom iz vatrenog oružja. Ubijeni su Milan Bićanić, Ivan Vuković, Nikola Bićanić, Juraj Štrk, Jure Vuković, Petar Bićanić kao i Jure Vuković Zinkov.
„
[…] Bog nam pomogao, što će moje dijete kad se vrati iz vojske a ne nađe ni oca ni majke?“ Jedan od te dvojice uperio je pušku u mene i upitao me gdje mi je sin, a ja sam mu rekla da je u vojsci. On me upitao: „U ustaškoj vojsci?“ Ja sam mu rekla da je na odsluženju vojnog roka u Osijku od lipnja 1991. Taj nam je vojnik tad rekao da imamo pola sata da se izgubimo ili da će nas sve poditi. […]
“
Sa ostalima je krenula ka zaseoku Šolaja odakle su posle tri dana puta, 15.11.1991. godine stigli su u selo Lipice. Hrvatska vojska im je dozvolila da noć provedu u kasarni pa su sutradan prebačeni u Ogulin. Tamo je ostala sve do avgusta 1995. godine kada se vratila u Saborsko, gde je porodičnu kuću zatekla spaljenu i razrušenu.
Jeka Vuković
Hrvatica iz Saborskog. Ubijena je iz vatrenog oružja, 12.11.2021. godine, tokom napada na selo Saborsko kada je sa grupom žena napuštala selo. Njeni posmrtni ostaci ekshumirani su 30.10.1995. iz masovne grobnice u Popovom Šancu i identifikovani 14.11.1995. godine posle čega su prebačeni na groblje u Saborskom.
Jure Vuković
Hrvat iz Saborskog. Tokom napada na selo, 12.11.2021. godine imao je devet godina. Sa majkom Katom, babom Jekom i dedom Jurom Vukovićem se krio u podrumu kuće Petra Bećinića. Kada su do kuće u kojoj su se krili došli srpski vojnici, predali su se i izašli iz podruma.
„[…]
Izlazili smo iz podruma jedan po jedan i vojnici su odvajali muškarce od žena. Ja sam otišao sa majkom […] Zatim je jedan vojnik, onizak, crne kose i crnih brkova prišao grupi žena i počeo je mahati nožem ispred moje glave, rekao je da će me zaklati i psovao me rekavši, „jebem ti ustašku mjaku“. […] Svi muškarci koji su bili tamo, ubijeni su. To su bili Milan Bićanić, Ivan Vuković, Nikola Bićanić, Jre Štrk, Jure Vuković (moj djed) Jure Vuković “Jura” (polubrat mojeg djeda) i Petar Bićanić. […] Muškarci su zatim odveli muškarce iza kuće, a drugi vojnici su zatgovarali među sobom o tome šro će s nama. […] Čim su muškarci zamakli iza kuće, čuo sam dva rafala iz automatske strojnice, a dolazili sui z smjera u kojem su odveli muškarce. […] Vojnici su nam rekli neka idemo.[…] Hodali smo cestom u smjeru mojre kuće I glavne ceste koja prolazi kroz Saborsko, a neki vojnici hodali su pored nas. Kako smo se nalazili blizu moje kuće, vojnici su nas pustili i rekli su nam da idemo preko otvorenog polja. […]Počeli smo tračati, dok smo mi trčali vojnici su pucali nan as I meci su zviždali kraj naših glava. Moja baka, Jeka Vuković je pala. Ne znam što se s njom dogodilo. To je vio poslednji put da sam je video. […] Tijelo moje bake je ekshumirano iz masovne grobnice pokraj župnikove kuće.
[…]”
Svedok je sa majkom i još jednom ženom koja je bila lakše ranjena nastavio da trči prema šumi u zaseoku Borik. Iz šume je video kako tenkovi granatiraju crkvu u selu. U šumi su proveli noć i sledeći dan, sve dok se nisu udružili sa grupom od 15 ili 20 meštana koji su isto bili u begu. Posle tri dana hoda stigli su u selo Lipice.
Kada se, u drugoj polovini 1995. godine, vratio u Saborsko porodična kuća je bila razrušena i zarasla u korov.
Televizijski prilog o napadu na Saborsko iz novembra 1991. godine
Posle napada na Saborsko, predsednik opštine Plaški Nikola Medaković je izdao naređenje da se mrtva tela pokopaju. Pokopano je preko 20 ljudskih tela, među kojima je bilo žena i starijih muškaraca civila.
Počev od oktobra 1995, u Saborskom je ekshumirano nekoliko grobnica. Najveća se nalazila u Popovom Šancu, blizu crkve Svetog Ivana, gde su pronađena tela 14 žrtava: Ane Bičanić, Milana Bičanića, Nikole Bičanića, Petra Bičanića, Kate Dumenčić, Nikole Dumenčića, Mate Matovine (rođenog 1895), Milana Matovine, Mate Špehara, Ivana Vuković, Jeke Vuković, Jure Vukovića (rođenog 1929), Jure Vukovića (rođenog 1930) i Petra Vukovića. U grobnici u Boriku pronađeni su posmrtni ostaci tri žrtve: Darka Dumenčića, Ivice Dumenčića i Josipa Štrka. U pojedinačnim grobnicama u Saborskom pronađeni su posmrtni ostaci Leopolda Conjara, Ante Dumenčića, Ivana Matovine, Kate Matovine (rođene 1920), Kate Matovine (rođene 1918), Lucije Matovine, Marije Matovine, Marte Matovine, Slavice Matovine i Slavka Sertića.
Iako telo Jure/Juraja Štrka nije pronađeno, na osnovu neposrednih dokaza je utvrđeno da je on jedna od žrtava ubijenih 12.11.1991. godine.
This website was created and maintained with the financial support of the European Union. Its contents are the sole responsibility of the RECOM Reconciliation Network and do not necessarily reflect the views of the European Union.
© Glas Žrtava