Zatvor u Ljubuškom je osnovan u junu 1992. godine, naredbom Valentina Ćorića, načelnika Uprave Vojne policije HVO-a. U upravljanju i organizaciji rada Zatvora učestvovali su Uprava Vojne policije, 4. brigada i vod Vojne policije pridodat 4. brigadi HVO-a. Ante Prlić, zapovednik tog voda bio je i zapovednik Zatvora od aprila do septembra 1993. godine. U septembru 1993. godine zamenio ga je Ivica Kraljević, a zatim je tu funkciju 10.12.1993. godine preuzeo Stanko Božić.
Zatočenici su počeli da stižu u zatvor početkom 1993. godine. Čuvalo ih je desetak vojnih policajaca HVO-a. U septembru 1993. godine broj čuvara se udvostručio. U Zatvoru je 6.5.1993. bilo 186 zatočenika. Na osnovu zapovesti o puštanju „civilnih osoba”, oslobođeno je 87 zatočenika, pa njihov broj smanjen na 99. Krajem maja 1993. godine u Zatvor su stigli mnogi zatočenici. Muslimani su zatočavani uglavnom zato što su odbijali da se bore na strani HVO-a, a kasnije samo zato što su Muslimani. Zatočeni Muslimani su dovođeni s cele teritorije pod kontrolom HVO-a, ali i iz Hrvatske. Zatočenici su bili iz različitih opština pod kontrolom HVO-a, kao što su Jablanica, Prozor, Mostar, Stolac ili Čapljina, ali i iz drugih zatočeničkih centara kao što su Zatvor u Dretelju ili „Heliodrom“ u Mostaru. Prihvatni kapacitet Zatvora u Ljubuškom nije prelazio stotinjak zatočenika, ali je u više navrata u zatvoru bilo mnogo više zatočenih: 20.4.1993. godine broj zatočenih Muslimana bio je 131, od kojih su 85 bili vojnici; 23.4.1993. godine 162, a 22.5.1993. godine 262. U septembru i novembru broj zatočenih i dalje je prelazio stotinu zatočenika Zatvor je primao zatočenike do kraja marta 1994. godine
Zatvor se nalazio u zgradi policijske stanice, stare preko 50 godina. Zgrada je imala dva dela: glavnu zgradu, u kojoj su ispitivani zatočenici, i deo u kojem se nalazilo sedam ćelija dimenzija 4 sa 3 m, jedna velika ćelija dimenzija 5 sa 5 m, i još jedna ćelija bez vrata, za bolesne i starije osobe. Muškarci su držani u bivšim skladištima. Neki muškarci bili su zatočeni u podrumu zatvora. U celom zatvoru postojao je samo jedan WC.
Zatvor u Ljubuškom bio je pretrpan. Ponekad je i do 40 zatočenika bilo strpano u ćelije dimenzija oko 7 sa 25 m. Kad su hteli da spavaju, zatočenici nisu mogli da legnu, jedva su mogli da sede. Nije bilo kreveta niti pokrivača, a vazduh u ćelijama bio je zagušljiv. Zatočenici su dnevno uglavnom dobijali samo jedan obrok lošeg kvaliteta, te su neki gubili i do 30 kilograma. Pristup lekarskoj nezi bio je veoma ograničen.
U Zatvoru u Ljubuškom su povremeno držane i žene. Od 13.5.1993. do 8.6.1993. godine bilo je zatočeno pet žena, pripadnica Armije BiH. Dielile su istu ćeliju. Jedna od njih bila je Spomenka Drljević.
Dešavalo se da vojnici HVO-a uđu u zatvor i tuku i vređaju zatočenike. Šamarali su ih, udarali šakama i ponižavali. Alija Lizde i Fahrudin Rizvanbegović su udarani pištoljem u glavu. Najviše je tučen i maltretiran Rudolf Jozelić, koga su udarali lopatom po licu i terali da trči u krug i simulira let aviona jer je bio pilot. Mlađi i fizički jači zatočenici, poput Ismeta Poljarevića, vođeni su na prisilni rad na liniji fronta, gde su neki od njih ranjeni. Svedok CV je kopao rovove, gradio bunkere i utvrđenja na liniji fronta. Zatočenici su morali i da čiste ulice, parkove ili zgrade i da istovaruju kamione. Najčešće su vođeni u Gornji Vakuf, Popovo Polje, Neum i okolinu Trebinja. Hrvatskim zatočenicima je bilo dopušteno da imaju određenu slobodu kretanja, primaju posete, dobijaju pakete sa hranom, dok to nije bilo dozvoljeno Muslimanima.
Pre posete MKCK-a, koju je 1.5.1993. godine zapovedniku Zatvora najavio Valentin Ćorić, dvojica vojnih policajaca odveli su 80 zatočenika u Čapljinu da se okupaju. Jedan je zatočenik očistio ćelije i krug zatvora.
Zatvor u Ljubuškom je zatvoren 21.3.1994. godine, Tada su poslednji zatočenici premešteni na Heliodrom i oslobođeni 29.3.1994. godine, nakon razmene zarobljenika između HVO-a i Armije BiH.
This website was created and maintained with the financial support of the European Union. Its contents are the sole responsibility of the RECOM Reconciliation Network and do not necessarily reflect the views of the European Union.
© Glas Žrtava